درمان وسواس

افراد وسواسی اصولا یک سری کارهای وسواسی انجام می دهند به شکلی که انگار نیرویی آن ها را وادار به انجام این کارها می کند. بعضا بیماران وسواسی در حین شرح حال دادن اقرار می کنند که اگر پاسخ ارضا کننده به نیازِ کمک به دیگران ندهند، احساس می کنند اتفاق بد یا هولناکی می افتد. اگر چه امکان ندارد که این افکار هولناک محقق شود اما فرد وسواسی به شدت از این افکار رنج می کشد.

یکی دیگر از علائم افراد وسواسی این است که این وسواس های فکری یا اجبارها به ناراحتی های قابل توجهی منجر می شوند و وقت گیر هستند، وقتی ذهن شما تمام وقت در حال دستور دادن به کمک کردن به دیگران باشد، وقت شخصی شما ضایع شده و این اقدامات کمکی به طور قابل ملاحظه ای با کارهای روزمره و یا کارکرد شغلی و فعالیت ها و روابط اجتماعی شما  تداخل می کند.

وسواس به شکل‌های مختلف می‌تواند بروز پیدا کند، اما شایع ترین انواع علائم آن به شرح زیر است:

• وسواس قرینگی و اجبار تکرار
• وسواس آلودگی و اجبار به شستشو
• وسواس شک و تردید و اجبار به چک کردن مکرر
• وسواس و اجبار صرفه جویی و ذخیره کردن
• وسواس‌های جنسی یا مذهبی و اجبارهای مربوط به آن (داشتن افکار و تکانه های واضح جنسی و یا وسواس‌هایی در مورد وضو گرفتن و نماز خواندن صحیح)

از جمله مهم‌ترین دلایل وسواس می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

دلایل فیزیولوژیکی: مانند کمبود سروتونین و وجود عفونت‌هایی در بدن

دلایل محیطی و روانی: مانند استرس زیاد در زندگی و عوامل شخصیتی

دلایل ژنتیکی: احتمال مبتلا شدن افرادی که سابقه خانوادگی وسواس دارند بسیار بیشتر است.

افکار وسواس گونه در فرد مبتلا به گونه‌ای است که نوعی از تنش و اضطراب را برای او به وجود می‌آورد. ممکن است احساس بی‌قراری شدیدی کند، تپش قلب بگیرد و مدام ذهنش درگیر باشد. در مواقعی که وسواس شدید باشد فرد به دلیل استرس زیادی که تجربه می‌کند دچار کم‌خوابی و یا بی‌خوابی می‌شود. برای مثال فرد مبتلا مدام با خود فکر می‌کند که آیا در اتومبیلش را بسته یا خیر.

در این شرایط استرس شدیدی را تجربه می‌کند و تا زمانی که در اتومبیل را چک نکند آرام نمی‌شود. به همین دلیل زمانی که اضطراب فرد درمان شود تا حد زیادی می‌تواند وسواس خود را نیز درمان کند.

نشانه‌های وسواس در هر کدام از انواع آن دارای تشابهاتی است، اما اختصاصا علائم و نشانه‌های اختلال پوست کنی بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری بیماری‌های روانی (DSM) به شرح زیر هست.

_ وجود دوره‌های پوست کنی که به آسیب رسانی به بافت پوست منجر می‌شود.

تلاش برای ترک پوست کنی و انجام اقداماتی در جهت آن.

به وجود آمدن مشکلاتی در زمینه فردی و اجتماعی در زندگی فرد مبتلا به واسطه اختلال پوست کنی.

اختلال پوست کنی به دلیل بیماری‌های جسمانی (مانند بیماری‌های پوستی)، بیماری‌های روانی (مانند اسکیزوفرنی و اختلال بادی دیسمورفیک) ایجاد نشده باشد.

افرادی که به اختلال وسواس پوست کنی دچار هستند قبل از وسوسه شدن برای پوست کنی و قبل از اینکه بخواهند به پوست کنی اقدام کنند، احساس تنش زیادی را تجربه می‌کنند. تقریبا بلافاصله بعد از آن که پوست کنی انجام شد، فرد احساس آرامش، لذت و یا ارضا می‌کند. این علائم و نشانه‌ها بهتر است توسط متخصص بررسی و تشخیص داده شوند

نشانه‌های وسواس در هر کدام از انواع آن دارای ویژگی‌های مشترکی است، اما در ادامه به برخی از ویژگی‌های اختصاصی اختلال موکنی اشاره شده است.

• کندن افراطی و مداوم موهای سر یا نقاط دیگر در بدن
• تلاش های مکرر برای کاهش یا قطع رفتار موکنی
• اختلال در زندگی فردی یا اجتماعی به علت موکنی
• موکنی یا بی مویی ناشی از بیماری جسمانی دیگر از جمله مشکلات پوستی نیست

در ابتدا باید علت اصلی اختلال موکنی کشف شود. اگر همانطور که گفته شد اختلالات همایند علت این مساله باشد، باید با مشاوره روانشناسی اختلال اصلی حل و فصل شود. سپس استفاده از روش "وارونه سازی عادت" بیشترین موفقیت را در اثربخشی این اختلال داشته است. به دلیل اینکه مو کندن یک عادت است با این روش سعی می‌شود تا این عادت جایگزین کار دیگری شود. در واقع به شما یاد داده می‌شود که به رفتارهای تکرار شونده خود، درست لحظاتی قبل از موکنی توجه داشته باشید تا بتوانید رفتارهای لذت بخش دیگری مانند آدامس جویدن یا کرم زدن به پوست را جایگزین کنید.

روش‌های مدیریت استرس در درمان این اختلال موکنی بسیار اهمیت دارد. به دلیل اینکه این اختلال معمولا در جواب به استرس های محیطی بروز پیدا می کند، در نتیجه باید مشاوره وسواس برای درمان وسواس و رفتار مو کنی فرد انجام شود. در موارد شدیدتر می‌توان از یک دوره دارو درمانی برای درمان این اختلال بهره برد.

محور اصلی اختلال بد ریخت انگاری تصورات مفرط و غیر واقعی در مورد ظاهر خود است. این تصورات می‌تواند در مورد کوچک یا بزرگ بودن قسمتی از بدن، ناموزون بودن و یا عدم تناسب در عضوی از بدن باشد. بیشترین عضوهای بدن که ممکن است این افکار در مورد آن‌ها شکل بگیرد بینی، دهان، مو، پوست، اندام‌های تناسلی و هیکل کلی فرد مانند تصور قد خیلی کوتاه یا چاقی بیش از حد باشد. این افراد ممکن است رفتارهای زیر را از خود نشان دهند.

1- نگاه کردن بیش از حد به آینه و چک کردن خود و یا اجتناب کردن از نگاه به آینه

2- دائما دنبال تایید شدن مناسب بودن ظاهر خود از جانب دیگران هستند.

3- استفاده بیش از حد از لوازم آرایش برای پوشاندن عیب‌های تصوری خود یا پوشیدن لبا‌س‌های سایز بزرگتر برای دیده نشدن نقصشان

4- به دنبال انجام عمل‌های پی در پی هستند و از یک دکتر زیبایی به دکتر زیبایی دیگر می‌روند.

درباره این اختلال نمی‌توان علل خاص و مشخصی را معین کرد اما با این حال تجربیاتی که افراد در دوران نوجوانی داشته‌اند می‌تواند در بروز اختلال بدریخت انگاری موثر باشد.

نوجوانی دورانی است که افراد با کوچک ترین تمسخر و یا واکنش منفی ناراحت شده و در تلاش برای اصلاح مشکل خود هستند.

وقتی نوجوان به این باور برسد که بدن او مشکل دارد، این دیدگاه به باور ذهنی او تبدیل می‌شود.

در واقع فرایندهای شناختی نقش اساسی را ایفا می‌کنند که به شکل‌های گوناگونی تحریف می‌شوند.

نوجوان نیز با رفتارهای وارسی کردن سعی در کاهش علائم اضطراب خود دارد و موقتا آن را خاموش کرده اما مجددا اشتغال‌های ذهنی باعث تقویت اضطراب فرد می‌شود. 

بعضی از افراد مبتلا به اختلال بدریخت انگاری، برای تغییر احساسشان نسبت به ظاهری که دارند، دست به عمل‌های جراحی زیبایی می‌زنند اما این کار نه تنها مشکلشان را حل نمی‌کند بلکه احساس بدی که نسبت به خود دارند را، تشدید می‌کند.

ممکن است فرد در یک چرخه تکراری عمل‌های زیبایی قرار بگیرد و برای فرار از احساسات ناخوشایند خود، عمل‌های پی در پی انجام دهد.

بهترین پیشنهادی که می‌توانید به این افراد داشته باشید، مراجعه به روانشناس و دریافت مشاوره است. روانشناسان برای درمان از دو رویکرد شناختی رفتاری و دارو درمانی بهره می‌برند