تکنیک های روانکاوی

روانشناس و روانکاو چه فرق هایی با هم دارند؟

واژه‌ی روانکاوی از زمان زیگموند فروید که پیشنهاد کرد مشکلات آدمی ناشی رنجاندن نیروهای ناخودآگاه و احتمالا مادران آن‌هاست تا به امروز دچار تغییر و تحول زیادی شده است. این نوع درمان در دنیای که قوانین CBT (رفتار درمانی شناختی) در آن حکمرانی می‌کنند به حاشیه رانده شده اما به لطف رویکرد منحصر به فردی که در بعضی از بیماران سر و صدا به پا کرده بازگشت شکوهمندی داشته است. روانشناسی یک رشته اما روانکاوی یک تکنیک است. بر خلاف رفتار درمانی شناختی، رایج‌ترین کار روانشناسی، روانکاوی راه خود را از اعماق ناخودآگاه می‌جوید. تصور ما از روانکاوی بسیار شبیه به کاریکاتورهای نیویورکر است: بیماری روی کاناپه دراز کرده و زخم‌های قدیمی روح و ترس‌های سرکوب شده‌ی خود را نمایان می‌سازد. دکتر هم که به احتمال زیاد ریش و عینک دارد اخم کرده و شبیه زیگموند فروید است و این هم کاملاً تصادفی است  فروید پدر روانکاوی است و یک قرن بعد از این همه منبع بسیاری از مفاهیم محبوب (و البته مفاهیم نادرست) درباره‌ی این نوع تراپی خواهد بود. مرد طرد شده‌ی زمانه‌ی خود نظریات عجیبی مخصوصاً درباره‌ی سکس، اثرات دراز مدت از پوشک گرفتن بچه و زنان داشت، اما نظریات خوب او هم کم بود. یکی از این نظریات خوب پایه‌های روانکاوی مدرن را پی‌ریزی کرد. درمانگر بالینی جاناتان شدلر، PhD، طی مقاله‌ای در وبسایت پایش انجمن روانشناسی آمریکا در روانشناسی این گونه می‌نویسد: “رشد نظریه‌ی روانکاوی با فروید پایان نیافت، درست همان طور که فیزیک با نیوتون و روانشناسی رفتار با واتسون به فرجام نرسید.” روانکاوی (که گاهی اوقات به آن سایکودینامیک تراپی هم اطلاق می‌گردد) شاخه‌ای از روانشناسی بالینی است که به خاطر برخی باورهای پرحاشیه‌ی فروید به بدنامی کشیده شد. روانکاوی از زمان به کار بردن این اصطلاح در ۱۸۹۶ تاکنون تغییرات زیادی به خود دیده است.

روانکاوی درمانی چیست ؟

روانکاوی به عنوان مجموعه ای از تئوری های روانشناختی و روش های درمانی تعریف می شود که منشاء آنها در کار و نظریه های زیگموند فروید است.
فرض اصلی روانکاوی این باور است که همه افراد دارای افکار ، احساسات ، خواسته ها و خاطرات نا خودآگاه هستند.
هدف از روان درمانی، رهایی از احساسات و تجربیات سرکوب شده است ، یعنی آگاهی سازی نا خودآگاه. فقط با داشتن یک روش روان پالشی (یعنی بهبودی) می توان توسط روانپزشک یا روانشناس و مشاور فرد را یاری کرد .

آیا اهداف روانشناسی و روانکاوی یکسان هستند؟

به صورت گسترده بله چون هر دو با هدف بهتر شدن وضع زندگی مراجعین خود کار می‌کنند. اگرچه وقتی به نحوه کار روانشناس و روانکاو با بیماران شان نگاه کنیم، خواهیم دید که اهداف جلسه به جلسه‌ی آن‌ها بسیار متفاوت با یکدیگر است.

روانشناسان بالینی طرز فکر بیمار درباره‌ی زندگی و خودشان شکل می‌دهند. بدین منظور آن‌ها:

راهبردهایی برای استفاده در زمان‌های ناگوار دارند
روش‌هایی برای تغییر یا ترک افکار منفی یا غیر منطقی دارند
توصیه‌هایی برای برقراری ارتباط با بقیه به روشی هدفمندتر دارند
راهبردهای عملی دیگری برای اقدامات فوری دارند
از طرفی دیگر روانکاوان قصد کمک به بیماران با کاوش ارتباط آن‌‌ها با خودشان را دارند تا به درک بهتری از افکار، احساسات و تمایلات خود برسند و غبار آزار روانی گذشته‌ی خود را بزدایند.

آیا زمینه‌ی تحصیلی روانشناسان و روانکاوان یکسان است؟

برای انجام کارهای بالینی مستقل روانشناسان باید در رشته روانشناسی دکترای PhD یا PsyD داشته باشند. کوریکولوم آموزشی عادی در رشته روانشناسی یک رویکرد درمانی بر پایه رابطه و بیمار محور و اصول اساسی رفتار درمانی شناختی را به دانشجویان آموزش می‌دهد.

مدرک دانشگاهی درست، ساعات کافی کار بالینی و یک مجوز عملاً تنها چیزهایی هستند که برای روانشناس شدن لازمند. اگرچه بسیاری از روانشناسان ترجیح می‌دهند مدارک برد فوق تخصصی را علاوه بر تحصلات و آموزش پایه‌ی خود کسب نمایند.

برای تبدیل شدن به یک روانکاو علاقمندان باید یک برنامه‌ی آموزشی روانکاوی فشرده‌ی مورد تأیید انجمن روانشناسی آمریکا بگذرانند. دانشجویان این برنامه‌ها معمولاً روانپزشکانی با درجات MD یا DO و درمانگرانی هستند که در رشته‌های روانشناسی یا مددکاری اجتماعی PhD دارند. بعضی از برنامه‌ها دانشجویان دارای مدارک کارشناسی ارشد روانشناسی و مددکاری اجتماعی را نیز قبول می‌کنند. اکثر برنامه‌ها سابقه‌ی بالینی به عنوان درمانگر، مشاور بالینی یا مددکار اجتماعی بالینی را الزامی کرده‌اند.

برنامه‌های تربیت روانکاو در دانشگاه‌ها (مثل مرکز آموزش روانکاوی و برنامه‌های اعطای گواهینامه‌ی پژوهشی روانکاوی دانشگاه کلمبیا و برنامه‌ی فوق دکترای دانشگاه نیویورک) و سازمان‎های خصوصی مثل مؤسسه ویلیام آلانسون اجرا می‌شوند. این برنامه‌های آموزشی معمولاً شامل موارد زیر هستند:

نظریه‌ی روانکاوی
فنون روانکاوی
فرآیندهای روانکاوی
ارزیابی بیمار برای روانکاوی
رشد کودک و نوجوان
سایکوپاتولوژی

آیا روانکاوی مؤثرتر از روانشناسی است؟

علم امروز برای این پرسش جواب قطعی ندارد اما نتایج بسیاری از تحقیقات نشان می‌دهد که هیچ کدام بر دیگری تفوق ندارد.
هر دو مزایا و معایب خودشان را دارند و نیازها و شخصیت بیمار در این که کدامیک مؤثرتر است نقش مهم‌تری ایفا می‌نماید.
در حالی که تحقیقات نشان می‌دهد سایکودینامیک یا روانکاوی شاید در درمان افسردگی، ارتقای سلامت روان مادری و کاهش اضطراب بهتر از رفتار درمانی شناختی باشد اما شما می‌توانید مطالعات دیگری را ببینید که می‌گویند نوع درمان زیاد مهم نیست؛ چون تمام درمان‌های به جا برای بیماری‌هایی نظیر افسردگی اثربخشی یکسانی دارند.

اگر شما تصمیم گرفته‌اید تا روانکاو یا روانشناس بشوید، احتمالا چیزهایی درمورد نبرد تراپی‌ها شنیده‌اید اما همانطور که اولیور بورکمان در گاردین نوشته است، چنین چیزی تأثیر چندانی در این زمینه ندارد. هر درمانگری (نه هر بیماری) یک رویکرد ترجیحی دارد اما همه‌ی آن‌ها می‌خواهند تا به مردم کمک کنند بیشترین بهره را از زندگی خود ببرند.

روانکاو و روانشناس بالینی پیتر فوناگی در مقاله در APA می‌نویسد “مهم پیدا کردن درمان‌های روان‌شناختی مؤثر برای گروه‌های خاصی از بیماران است.”

روانکاوی

روان درمانگر اغلب برای حل اختلالات شخصیتی، اختلالاقت خلقی، اختلالات اضطرابی و ...به فرد کمک میکند. مراجع ممکن است همزمان با دوره کار با روان درمانگر، از روش دارو درمانی نیز استفاده نماید.
روان درمانی بیشتر بر روی فرآیندهای فکری مراجع و نحوه زندگی کردن او تمرکز دارد. به طور کلی می توان گفت در مشاوره و روان درمانی، روان درمانگر :

روی مشکلات مزمن و تکرار شونده تمرکز می کند
بر روی الگوهای رفتاری شخص و مشکلات بزرگ تر او کار می کند
درمان طولانی مدت یا متناوبی را (حتی برای سالها) برای مراجع در نظر می گیرید.
روی احساس و تجربه فرد تمرکز دارد
ممکن است از تست هایی مانند (شخصیت، هوش)، گفتار درمانی و یا روش های روان درمانی مانند رفتار درمانی شناختی استفاده کند.
تمرکز عمیقی بر روی احساسات و افکار درونی شخص دارد که کار او در نهایت منجر به رشد شخصی فرد می شود.
استفاده از او به عنوان یک فرآیند اولیه در نظر گرفته می شود.

دلایل اختلاف و تفاوت بین مشاوره و روان درمانی

هدف مشاوره، پیش گیری است ولی هدف روان درمانی، معالجه است.
مشاوره به موارد عادی، و روان درمانی به موارد غیرعادی، مرضی، درگیری ها و ناسازگاری های شخصیتی عمیق توجه دارد.
خدمات مشاوره بیشتر در مدارس و سازمان های تربیتی و اجتماعی انجام می شود؛ در حالی که معمولاً سروکار روان درمانی با امور روانی است و این کار در بیمارستان ها انجام می گیرد.
در مشاوره، تعداد جلسات و زمان صرف شده، کمتر از روان درمانی است.
در مشاوره، به اموری توجه می شود که در حوزهٔ آگاهی فرد قرار دارند؛ در حالی که در روان درمانی، به وجدان ناخودآگاه مراجع توجه می شود.
در مشاوره، به مراجع از جهات خودشناسی و رشد در زمینه های استقلال، تصمیم گیری، خودیاری در رفع مشکلات، و نظایر آنها کمک می شود، حال آن که حوزهٔ فعالیت روان درمانی، مسائل مربوط به تضاد درونی فرد است.
کمک های مربوط به خلاقیت، در حوزه کار مشاوران قرار می گیرد و درمان بیماری های روانی، کار روان درمان است.
روان درمانی به دگرگونی شخصیت فرد، توجه دارد، ولی مشاوره کوشش می کند تا فرد را قادر سازد که از منابع موجود بهره برداری کند.
در روان درمانی، در ارزیابی و تشخیص ،غالباً از مصاحبه بالینی استفاده می شود و حال آن که مشاور به احتمال کمتری تست و وسایل روان سنجی را به کار می برد.
مشاوره بیش از روان درمانی، به امر شناخت در مراجع می پردازد و بر خلاف روان درمانی، مسائل عاطفی حاد را کمتر بررسی می کند.
روان درمانی در پی دستیابی به هدف های بازسازی، و مشاوره در پی دست یافتن به هدف های بازپروری است.

اصول اساسی روانکاوی

1 - رشد فردی معمولا به وسیله‌ی رویدادهای فراموش‌شده در دوران کودکی، نه تنها به واسطه‌ی ویژگی‌های ارثی مشخص می‌شود.

2 - رفتار و شناخت انسان به طور گسترده توسط افکار و تمایلات غیرمنطقی که در ناخودآگاه ریشه دارند تعیین می‌شود.

3 - تلاش برای آوردن افکار و تمایلات غیرمنطقی از ناهشیار به هشیار، زمینه‌ساز پدید آمدن مکانیزم‌های دفاعی، به ویژه «مکانیزم دفاعی واپس‌رانی» می‌شود.

4 - کشمکش میان خودآگاه و محتویات ناخودآگاه، می‌تواند به اختلالات روانی مانند روان‌نژندی، روان‌رنجوری، اضطراب، افسردگی و… بیانجامد.

5 - محتویات ناخودآگاه را می‌توان در رویاها و رفتارهای ناخواسته (رفتارها، لغزش‌های زبانی و …) یافت.

6 - رهایی از اثرات منفی ناخودآگاه، با آوردن محتویات ناخوداگاه به بخش آگاهانه (هشیار) از راه مداخله‌ی درمانی (روان‌کاوی) انجام می‌شود.

روانکاوی به عنوان یک شیوه‌ ی روان‌ درمانی

روان‌کاوی موثرترین و پیشرفته‌ترین راهکارهای روان‌درمانی را داراست.
روان‌کاوی، درمانی پویا و کاربردی برای اختلالات روان‌شناختی است.
روان‌کاوی مجموعه‌ای از دیدگاه‌ها و راهکارهای درمانی را دربرمی‌گیرد که در کارها و پژوهش‌های زیگموند فروید و دیگر روانکاوان برجسته ریشه دارد. محور درمانی در روانکاوی، کاوش، بررسی و تحلیل ناهشیار به منظور ریشه‌یابی و درمان موثر اختلالات روانی است. در این شیوه روانکاو تلاش می‌کند که افکار، احساسات، تمایلات و خاطرات ناخوشایند را که در ناهشیار جای گرفته‌اند شناسایی کند و با ورود محتوای ناهشیار به بخش هشیار، مراجع را به بینش و آگاهی نسبت به این محتوا برساند. با این کار روانکاو می‌تواند به درمان اختلالات روانی بپردازد.

ناهشیار (ناخودآگاه) افکار، تمایلات، باورها، انگیزه‌ها، نگرش‌ها، احساسات و هیجان‌هایی از انسان را دربرمی‌گیرد که نسبت به آن‌ها آگاهی ندارد. این مفهوم را نخستین بار زیگموند فروید مطرح کرده است.

شرایط لازم برای ثمر بخشی مشاوره آنلاین

چندین مولفه در تاثیرگداری و ثمربخش بودن مشاوره اهمیت دارد که توجه به این مولفه ها مراجعین را در کسب نتیجه دلخواه یاری می کند.

1 - اولین مسئله ای که برای استفاده از مشاوره آنلاین مهم است انتخاب مشاور و روان درمانگر است، دقت و تحقیق در انتخاب مشاور باعث اعتماد مراجعه کننده به پزشک می شود و این مسئله در روند مشاوره بسیار حائز اهمیت است. بنابراین در انتخاب مرکز و پزشکی مورد نظر به اندازه کافی دقت کنید.

2 - دومین نکته ای که باعث می شود روان درمانگر بتواند به مراجعین کمک کند، صداقت و صراحت فرد در بیان مسائل و مشکلاتی است که او را رنج می دهد.
خجالت کشیدن و کتمان حقیقت باعث می شود ریشه ی اصلی مسائل گم و پنهان مانده و کمک درمان گر سطحی و مقطعی باشد و با گذر زمان مشکل اصلی مجددا به سراغ بیمار می آید و او را رنج خواهد داد. پس مسائل و مشکلات خود را با صراحت و دقت به پزشک بگویید.

3 - سومین نکته ای که زمینه استفاده از جلسات روانشناسی آنلاین را فراهم می کند جدی گرفتن راهکار ها و تکالیفی است که درمان گر برای فرد در نظر می گیرد.
تکالیف و توصیه های روانپزشک و مشاور در راستای فرایند بهبودی بیمار است و سرپیچی و نادیده گرفتن آن ها باعث عقیم ماندن پروسه درمان می شود. پس با جدیت توصیه ها و تکالیفی که پزشک در نظر می گیرد انجام دهید.

4 - چهارمین و آخرین نکته ای که در این بخش لازم به ذکر است پیگیری و تداوم در جلسات روانشناسی است. همان طور که حضور منظم در جلسات حضوری مشاوره و روانپزشکی برای روند درمان مهم است، جلسات مشاوره آنلاین نیز با تداوم و پیگیری نتیجه بخش است و در بسیاری از مسائل با یک جلسه امکان درمان و رفع مسئله وجود ندارد.