گروه درمانی

تاریخچه

در گذشته مردم مشکلات روانی را به عنوان بیماری قبول نداشتند بلکه آن را نوعی جن زدگی می دانستند که در اثر بادهای بد و ارواح خبیثه و اجنه به وجود می آیند و فرد مبتلا تا پایان عمر با آن دست به گریبان خواهد بود و راه علاجی وجود ندارد. این بدبینی و باورهای غلط باعث شد مردم تصور کنند این قبیل بیماری ها از کنترل انسان خارج هستند. در آن دوران بیماران روانی را در دارالمجانین ها به غل و زنجیر می کشیدند و جن گیرها و جادوگران به حل این مسائل می پرداختند. در قرن 17 تا 18 «پینل» غل و رنجیرها را از دست و پای این بیماران باز کرد، اما مدت ها زمان لازم بود تا بالاخره فروید در اوائل قرن بیستم گفت:این افراد بیمار هستند و بیماری آنها معلول علتی است که علت آن جن و اوراح خبیثه و... نیست. فروید علم روانکاوی را معرفی کرد و گفت می توان بسیاری از بیماری های روانی را درمان کرد. او به گونه ای کاشف ناخودآگاه بود و اساس نخستین روان درمان هایی که در قرن بیستم انجام می شد نیز ناخودآگاه بود. فروید معتقد بود افراد بشر به همه انگیزه های درونی کارهای خود آگاه نیستند. در ابتدا روان درمانی فقط به صورت انفرادی انجام می شد اما از سال 1920 کم کم شیوه های مختلف گروه درمانی به وجود آمد. اولین گروه درمانی توسط یک پزشک آمریکایی به نام دکتر کلَت انجام شد. او که متخصص درمان مسلولین بود برای عده ای از بیماران خود به صورت گروهی کلاس هایی گذاشت و در مورد بیماری و مسائل بیماری آنها صحبت کرد. دکتر کلَت متوجه شد افرادی که در این گروه ها شرکت کرده اند روند سریع تر و بهتری در درمان دارند. از آن پس کم کم روش های مختلف درمان های گروهی مانند روان آموزش، روان نمایش و... متداول شد، اما مشهورترین روش های گروه درمانی مبتنی بر یافته های روانکاوی بود که بعد از جنگ جهانی دوم در انگلیس و آمریکا مرسوم گردید، این گروه ها اولین بار در ارتش انگلیس توسط بیام تشکیل شد. استفاده منظم از گروه ها در روان درمانی پدیده نسبتا تازه ای است. هر چند التیام یابی گروهی سابقه ای به قدمت تاریخ دارد که نمونه های بارز آن را در تعالیم مذهبی می توان مشاهده کرد. ژوزف پرات (1974) پزشک اهل بوستون را اغلب پدر گروه درمانی می دانند، در آغاز قرن بیستم ژوزف پرات مسأله گردهم آوری بیمارن معلول و آموزش جنبه های پزشکی بیماری آنها بطور دسته جمعی را مطرح ساخت. او صرف نظر از کار تعلیم ، فضایی گروهی بوجود آورد تا بیماران در سایه آن در مقام کمک متقابل به یکدیگر برآیند. چندین سال بعد ، تعدادی از روانپزشکان آمریکایی نقطه نظرهای پرات را در زمینه درمان روانی بکار بردند. از جمله لازل و مارش که از یک شیوه آموزشی به صورت گروهی برای درمان ناخوشیهای دماغی استفاده می کردند. این شیوه به زودی منسوخ گردید و جای آنرا روان تحلیلی گران پر کردند. فروید شخصا به کار گروه درمانی نپرداخت، اما مقالاتی که در زمینه روان شناسی گروهی و تحلیل خود منتشر کرد، حاکی از اطلاع او از اهمیت پدیده گروهی بود. آدلر شخصا از برنامه های گروه درمانی در مراکز هدایت کودکان استفاده نمود. جنگ جهانی دوم به گروه درمانی وسعت تازه ای بخشید. گروه درمانی برای توده های عظیم بیماران روانی که به ارتش بریتانیا فرا خوانده شده بودند، نقش مهم درمانی ایفا نمود. بیمارستان نظامی نورت فیلد بخصوص مرکز مهمی برای ابداع شیوه های مختلف گروه درمانی بود. از جمله سایر بانیان گروه درمانی در آمریکا می توان به گروهی از روانشناسان اجتماعی به سرپرستی کورت لوین اشاره نمود.

گروه درمانی چیست، روش کار آن چگونه است و چه مزایایی دارد؟

گروه درمانی Group Therapy نوعی روان درمانی است که شامل یک یا چند درمانگر است که همزمان با چندین نفر کار می کنند.روش کار گروه درمانی

این نوع درمان به طور گسترده ای در مکان های مختلف از جمله اقدامات درمانی خصوصی ، بیمارستان ها ، کلینیک های بهداشت روان و مراکز اجتماعی در دسترس است.

گروه درمانی بعضی اوقات به تنهایی مورد استفاده قرار می گیرد ، اما معمولاً در یک برنامه درمانی جامع که شامل درمان های فردی و دارویی نیز می باشد ، ادغام می شود.

اصول گروه درمانی چیست؟

براساس نظریه روان درمانی گروهی که توسط اروین دی. یالوم ابداع شده است ، اصول اصلی درمانی شامل موارد زیر است :



امید را القا می کند:
یک گروه شامل اعضای مختلفی در مراحل مختلف روند درمان است. دیدن افرادی که در حال کنار آمدن با مشکلات مشابه یا بهبودی از مشکلات هستند ، سبب القا امید به کسانی است که در ابتدای روند کار هستند

مشترک بودن :
عضویت در گروهی از افراد که تجربه های یکسانی دارند ، به افراد کمک می کند تا دریابند آن مشکلی که در حال عبور از آن هستند مشترک است و آنها در این تجربه تنها نیستند.

تخصیص اطلاعات:
اعضای گروه می توانند با به اشتراک گذاشتن اطلاعات به یکدیگر کمک کنند.

نوع دوستی:
اعضای گروه می توانند نقاط قوت خود را به اشتراک بگذارند و به دیگران در گروه کمک کنند ، که می تواند باعث افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس در آنها شود.

بررسی اثرات خانواده :
گروه درمانی از جهاتی شباهت زیادی به خانواده دارد. در داخل گروه ، هر یک از اعضا می توانند نحوه تأثیر تجارب دوران کودکی در شخصیت و رفتارها را بررسی کنند. آنها همچنین می توانند یاد بگیرند که از رفتارهای مخرب یا مفید در زندگی واقعی جلوگیری کنند.

توسعه تکنیک های جامعه پذیری:
مجموعه گروه درمانی ، مکانی عالی برای تمرین رفتارهای جدید است. این محیط ایمن و پشتیبانی کننده است و به اعضای گروه اجازه می دهد بدون ترس از شکست ، روشهای جدید را در زندگی آزمایش کنند.

فواید گروه درمانی

رفتار تقلیدی:
افراد می توانند رفتار سایر اعضای گروه را الگوی خود قرار دهند یا رفتار درمانگر را مشاهده و تقلید كنند.

یادگیری بین فردی:
با تعامل با افراد دیگر و دریافت بازخورد از گروه و درمانگر ، اعضای گروه می توانند درک بیشتری از خود داشته باشند.

انسجام گروهی:
از آنجا که گروه در یک هدف مشترک متحد شده اند ، اعضا احساس تعلق و پذیرش می کنند.

مزایای گروه درمانی

مزایای اصلی گروه درمانی شامل موارد زیر است:

گروه درمانی به افراد امکان می دهد سایر اعضای گروه را مورد حمایت و تشویق قرار دهند. افراد شرکت کننده در این گروه می توانند ببینند که دیگران نیز همین مسئله را پشت سر می گذارند ، این امر به آنها کمک می کند کمتر احساس تنهایی کنند.

اعضای گروه می توانند به عنوان الگویی برای سایر اعضای گروه عمل کنند. با مشاهده کسی که با موفقیت با یک مشکل کنار آمده است ، سایر اعضای گروه می توانند امید به بهبودی را بدست آورند . هر شخصی که پیشرفت می کند ، می تواند به نوبه خود به عنوان یک الگو عمل کند و از دیگران پشتیبانی کند. این می تواند به تقویت احساس موفقیت و عزت نفس افراد کمک کند.

گروه درمانی معمولاً بسیار مقرون به صرفه است.زیرا روان درمانگر به جای اینکه هر بار فقط روی یک بیمار تمرکز کند ، می تواند وقت خود را به گروه بسیار بیشتری از افراد اختصاص دهد.

گروه درمانی پناهگاهی امن برای فرد بیمار فراهم می کند. این مکان به افراد اجازه می دهد تنها رفتارها و عملکردهایی را انجام دهند که در چارچوب ایمنی و امنیت گروه هستند.

با کار در یک گروه ، درمانگر می تواند به صورت واضحی مشاهده نماید که چگونه هر فرد به دیگران واکنش نشان می دهد و چگونه در موقعیت های اجتماعی مختلف رفتار می کند. با استفاده از این اطلاعات ، درمانگر می تواند نظرات ارزشمندی را در مورد هر بیمار ارائه دهد.

جلسات گروه درمانی چگونه برگزار میشود؟

جلسات ممکن است به صورت یک گروه منحصر به سه یا چهار نفر باشد ولی معمولا جلسات گروه درمانی هشت تا دوازده نفر را شامل می‌شود (اگرچه ممکن است تعداد شرکت کنندگان بیشتر هم باشد).

اعضای گروه غالبا هفته ای یک یا دوبار یا بیشتر، به مدت یک الی دو ساعت گرد هم می‌آیند.

حداقل تعداد جلسات گروه درمانی معمولا حدود شش جلسه است ولی برگزاری جلسات در طول یک سال کامل یا بیشتر هم رایج است.

باید اشاره داشت که ممکن است جلسات به صورت باز یا بسته باشد.

در جلسات باز، شرکت کنندگان جدید هر زمان که مایل باشند می‌توانند به جمع اضافه شوند اما در جلسات بسته تنها اعضای اصلی به شرکت در گروه دعوت می‌شوند و تا انتهای درمان با یکدیگر همراه خواهند بود.

مراحل شکل گیری گروه درمانی

در آغاز تشکیل گروه ، گروه هنوز کاملا روشن نشده است. به درمانگر وابسته است چرا که درمانگر را بوجود آورده و ادامه فعالیت گروه به نظر اعضاء گروه به درمانگر ارتباط دارد. اعضاء گروه در انتظار راهنمایی و دستور العمل درمانگر هستند. در نظر آنها درمانگر شخصی با معلومات و متخصص است و اعضاء خود را وابسته به درمانگر احساس می کنند و نیز تلاش می کنند رفتارهای مناسب داشته باشند تا بتوانند در گروه ماندگار شوند، هر چند آگاهی کامل از اهداف گروه ندارند. در مرحله دوم وابستگی تغییر شکل می دهد و گروه یاد می گیرد که وابسته به درمانگر نباشد و مسئولیت پذیر باشد.

در مرحله سوم صمیمت بیشتری بین گروه ایجاد می شود. احساسات خود را بیان می کنند و واکنشهای مناسب در مقابل احساسات دیگران نشان می دهند. درمانگر در جلسه درمان حضور دارد، اما تنها اداره کننده جلسه نیست.
سعی می کند به عنوان یک عضو گروه انسجام جلسه را حفظ کند. و از تکنیکهای مختلف در مورد اعضاء گروه و واکنشهای آنها استفاده کند.
ممکن است گروه درمانگر جلسه را با خطاب گروهی آغاز کند و ادامه جلسه را با تشویق و باز خورد به اعضاء تداوم بخشد.
هدف مشاوره، یادگیری در مورد عادات و الگوهای احساسی و رفتاری و چگونگی نقش آنها در مشکلات می باشد. در نتیجه می توانیم عادات و رفتارهای جدیدی را یاد بگیریم که به موفقیت بیشتر ما کمک نمایند.

دفاتر مشاوره دانشگاهها, در اغلب مراکز ، خدمات مشاوره گروهی نیز ارائه می دهند. هر گروه توسط یک روانشناس یا یک متخصص مشاوره هدایت می شود.
بعضی از موضوعات ویژه این گروهها اضطراب امتحان یا اداره استرس می باشد. بعضی از گروههای مشاوره ای حالت عمومی داشته و به شرکت کننندگان کمک می کند تعداد زیادی از مشکلات شخصی, شامل احساس افسردگی, اضطراب افراطی, نگرانی, مشکلات مربوط به احساس ارزشمندی و مشکلات ارتباطی را حل و فصل نمایند.

آیا گروه درمانی واقعا مفید است؟

گروه درمانی، به خصوص در برخی موارد خاص می تواند کاملا موثر واقع شود.

محققان در تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ به چاپ رسید، نتایج بیماران در خارج از کلینیک را مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که گروه درمانی گزینه مناسبی برای درمان افسردگی برخی بیماران بوده است.

طبق مقاله ای که در نظارت انجمن روان شناختی آمریکا منتشر شد، گروه درمانی در زمینه درمان اختلالات زیر کاربرد چشمگیری دارد:

اختلال هراس
اختلال دو قطبی
اختلال وسواس فکری عملی
اضطراب اجتماعی
سو مصرف مواد

مزیت گروه درمانی

از جمله مزایای اصلی گروه درمانی می توان موارد زیر را برشمرد:

گروه درمانی به افراد اجازه می‌دهد از حمایت و تشویق دیگر اعضای گروه برخوردار شوند. افرادی که در گروه شرکت دارند شاهد هستند که دیگران نیز مشکلاتی شبیه به آنان دارند و بدین ترتیب کمتر احساس تنهایی می‌کنند.
اعضای گروه می‌توانند الگوی یکدیگر باشند. دیگر اعضای گروه با مشاهده فردی که در حل کردن یک مشکل موفق است، متوجه می‌شوند که امید به بهبود وجود دارد. با پیشرفت هر فرد، او می‌تواند در عوض الگویی برای حمایت از دیگران باشد. بدین ترتیب احساس موفقیت و رسیدن به دستاورد گسترش می‌یابد.
معمولا هزینه گروه درمانی با توجه به تعداد جلسات از درمان فردی پایین تر است و بنابراین راحت تر قابل پرداخت است.
روانشناس به جای تمرکز روی یک بیمار، زمان خود را به گروه بزرگ تری از افراد اختصاص می‌دهد.
گروه درمانی پناهگاه امنی است. محیط گروه به افراد اجازه می‌دهد رفتار و اعمال را در ایمنی و امنیت کامل تمرین کنند.
روانشناس با تعامل در گروه فورا متوجه می‌شود که هر یک از اعضای گروه چه واکنشی نسبت به دیگران دارند و در موقعیت های اجتماعی چه رفتاری از خود نشان می‌دهند. سپس روانشناس با استفاده از این اطلاعات می‌تواند به هر بیمار بازخورد ارزشمندی را ارائه دهد.

اهداف گروه درمانی

اهداف مشترک گروه، اعضای گروه را به هم ‌پیوند داده و موجب انسجام و همبستگی آنان می‌گردد. رسیدن یا نرسیدن به هدف موجب دلگرمی و یا دلسردی اعضا می‌شود و در بقای گروه نقش مهمی ایفا می‌کند. تنوع در اهداف باعث تمایز گروه‌ها از یکدیگر می‌شود. گروه‌درمانی می‌تواند اهداف زیر را دنبال کند:

1. مشاهده و شناخت نحوه وجود و رابطه خود با اجتماع.

2. کمک به رشد شخصیت بیمار و افزایش اعتماد به نفس او.

3. افزایش بینش و آگاهی بیمار از طریق آشنایی با دوستان جدید و مشکلات آن‌ها.

4. ارضاء شدن نیاز به حس قدرت.

5. کمک به بیماران برای انطباق با شرایط زندگی.

6. و بهبود بخشیدن روابط بیماران با اطرافیان و جامعه.