وسواس شستشو

درمان وسواس شستشو

وسواس شستشو به صورت رفتار یا فکری تکرار شونده است که فرد در کنترل آن ناتوان است و خودش هم رضایتی از آن ندارد.
انجام ندادن رفتارهای وسواسی باعث اضطراب افراد مبتلا به این اختلال می‌شود و اما انجام دادن مداوم آن اضطراب فرد را کم نمی‌کند، بلکه تنها در مقطع زمانی کوتاه فرد را آرام می‌کند.
با این حال شدت رفتارهای شستشو کم نمی‌شود و فرد همیشه یک نوع اجبار برای انجام آن‌ها در خود احساس می‌کند. این چرخه‌های وسواس گونه می‌تواند بسیار تکرار شوند و هر بار زمان زیادی را به خود اختصاص دهند، در این صورت فرد وسواسی نیز ممکن است خود متوجه این همه انرژی که صرف این کارها می‌کند نباشد.

وسواس شستشو یکی از انواع وسواس است که از سایر وسواس‌ها از نظر شیوع جایگاه نخست را دارد. افراد مبتلا به وسواس شستشو همواره در حال تمیز کردن و شستن چیزی یا خودشان هستند. آن‌ها اغلب با موضوع وسواسشان درگیرند و ساعات زیادی را صرف تمیزکاری می‌کنند.

ویژگی‌های وسواس شستشو
نشانه های وسواس در نوع وسواس شستشو بیشتر به صورت نگرانی افراطی نسبت به آلودگی بدن و یا لباس‌ها بروز می‌کند. در ابتدا فرد وسواسی پس از دیدن و یا مواجهه فکری با عامل تحریک کننده به شستن روی می‌آورند.

مثلا خانمی را فرض کنید که پرستار است و هربار دیدن خون، باعث می‌شود او احساس کند که آلوده شده و مجبور است دست‌های خود را بشوید. فرد پس از دیدن خون یک بار دست‌ها را شسته و احساس آرامش می‌کند اما رفته رفته، کاهش اضطراب در گرو شستن بیشتر خواهد بود و فرد برای رسیدن به آرامش باید بارها و بارها شستن را تکرار کند.

تا جایی که ممکن است احساس درماندگی کند، پوست دستانش از بین برود و یا در مسائل کاری و خانوادگی به مشکل بربخورد. در این حین حمام فرد نیز طولانی و طولانی‌تر می‌شود تا جایی که گاها در یکروز ۱۲ ساعت اش را در حمام می‌گذراند.

پس از مدتی بر خلاف تصور عامه مردم افرادی که وسواس شستشو دارند، به دلیل ناتوانی در انرژی گذاشتن برای شستشو، مجبور می‌شوند تا دیر به دیر به حمام رفته گاها در طول هفته یک بار هم حمام نمی‌کنند.

این وضعیت آن‌ها را کلافه‌تر از گذشته می‌کند. گاهی این نگرانی‌ها به قدری زیاد می‌شود که فرد را دچار اضطراب‌های ناتوان کننده‌ای می‌کند و تنها دیگر کثیفی نیست که فرد را آزار می‌دهد بلکه احساس دلشوره او را از شروع انجام کار باز بدارد.

درمان وسواس شستشو
درمان وسواس از جمله وسواس شستشو می‌تواند با استفاده از روش‌های درمانی زیر صورت گیرد.

درمان رفتاری وسواس
از درمان‌های رفتاری برای افراد مبتلا به وسواس شستشو بالا بردن ظرفیت تحمل فرد و مواجه کردن افراد با فکر یا عمل وسواسی آن‌هاست. روان درمانگران رفتاری در مورد وسواس شستشو اقدام به قرار دادن بیمار در فضایی می‌کنند که برای آن‌ها تنش زا است.

این محیط تنش زا در بیماران وسواسی باعث می‌شود تا آن‌ها در ابتدا استرس بیشتری را تحمل کنند، اما با کمک درمانگران می‌توانند به صورت پله پله این استرس را تحمل کرده و آمادگی بیشتری برای از بین رفتن بیماری پیدا می‌کنند.

درمان شناختی رفتاری وسواس
درمان‌های شناختی رفتاری علاوه بر استفاده از تکنیک‌های رفتاری بر روی افکار وسواسی افراد کار می‌کنند. هدف اصلی این درمان‌ها حمله کردن به افکاری است که به صورت ناخودآگاه به سمت فرد حمله می‌کنند. درمانگر شناختی رفتاری تمرین‌های فکری را به این صورت به مراجع می‌دهد که مراجع به افکاری که ناخوداگاه به فرد حمله می‌کند یک بار آگاهانه فکر کند.

این آگاهانه فکر کردن باعث می‌شود تا فرد در طی یک برنامه زمانی بتواند افکارش را کنترل کند. در نتیجه دیگر فکر وسواسی به ذهن مراجع نمی‌آید و در نهایت مراجع مجبور نیست به خاطر افکارش،رفتار وسواسی انجام دهد.

درمان روانکاوی وسواس
در درمان روانکاوی، درمانگر بر روی ریشه افکار وسواسی کار می‌کند. او این افکار را بررسی کرده و با تحلیل کردن ریشه افکار برای مراجعه باعث می‌شود تا ساز و کار ذهنی مراجع قوی‌تر شده و در کنترل افکار و احساسات خود تواناتر شود.

درمان وسواس شستشو با دارو
معمولا داروهایی که برای کنترل وسواس وجود دارند، در خانواده‌های داروهای مهارکننده‌های بازجذب سروتونین هستند، از جمله می‌توان خانواده داروهای ضد افسردگی را نام برد. همزمان با این داروها روانپزشکان داروهای بنزودیازپین را برای بالابردن توان فرد برای مقابله با اضطراب تجویز می‌کنند.

بنزودیازپین‌ها خاصیت رخوت زا و خواب آور دارند و اثرات جانبی آن‌ها می تواند وابستگی به دارو باشد. معمولا دوره مصرف بنزودیازپین‌ها کوتاه بوده و پس از مدتی این دارو قطع می‌شود و تمرکز درمان دارویی بر مهار بازجذب سروتونین باقی خواهد ماند. به طور کلی اثرات جانبی داروهای مهار کننده بازجذب سروتونین کمتر و قابل تحمل‌تر است.