درمان وسواس

وسواس چیست ؟

اگر به نشانه‌ های وسواس در خود یا دیگران توجه کنید می‌توانید آنرا بشناسید. وسواس به معنای تردید و دودلی و در روانشناسی به معنای وسوسه و تردیدهای آزاردهنده در انجام امور و به ویژه در مقوله پاکیزگی است. وسواس از طریق افکار و ترس‌های غیر منطقی فرد را مجبور به تکرار برخی رفتارها می‌کند. شایع‌ترین نوع وسواس، وسواس نسبت به تمیزی و پاکیزه بودن است. فرد وسواسی اغلب از بیماری خود خبر دارد و مدام در تلاش برای مقابله با افکار وسواسی است. فرد وسواسی در شستن و تمیزکردن، در تماس اشیاء با یکدیگر و یا دست انسان، در شمارش اشیاء و چیزها، در چک کردن مسائل ایمنی و... حساسیت افراطی دارد. چگونگی رفتار با فرد وسواسی چیزی است که پس از مشاوره‌ها برای شما ملموس خواهد شد.

درمان برای اختلال وسواس

موفق‌ترین درمان برای اختلال وسواس به کار بردن ترکیب دارودرمانی و روان‌درمانی‌ست. گاهی افسردگی یا یک بیماری دیگر علاوه بر اختلال وسواس در فرد وجود دارد و درمان آن بیماری، به کنترل وسواس بسیار کمک می‌کند. پیدا کردن درمان ایده‌آل برای هر فرد مبتلا به بیماری وسواس همیشه راحت نیست و گاهی باید چندین و چند بار به همان پزشک متخصص اعصاب و روان مراجعه کنیم و درمان‌های مختلف را بیازماییم تا به بهبودی دست پیدا کنیم. تکنیک‌های روان‌درمانی متعددی برای کمک به درمان مبتلایان به وسواس وجود دارد. مهم است در مرحله نخست، بیمار آموزش لازم را درباره ماهیت وسواس و درمان‌ها دریافت کند و حمایت لازم را از خانواده، دوستان و گروه های حمایتی بگیرد. 

اختلال بد شکل انگاری بدن

اختلال بدریخت انگاری بدنی یا بد شکل انگاری بدن یکی از اختلالات روانی است که در دوران نوجوانی و سنین جوانی بسیار شایع می‌باشد. شاید تا به حال در اطرافیان و دوستان خود کسانی را دیده‌اید که مدام از ظاهر خود عیب‌های عجیب و غریب می‌گیرند و ساعت‌ها به این عیب‌ها فکر می‌کنند. این افراد در حضور دیگران دائما در حال حرف زدن از عیب‌های ظاهری خود هستند و مدام دست به عمل‌های زیبایی می‌زنند، در صورتی که از نظر شما هیچ مشکل خاصی در ظاهر آن‌ها وجود ندارد. این اشخاص مبتلا به اختلال بدریخت انگاری بدنی هستند. اضطراب، افسردگی، گرایش به مصرف مواد و... از جمله عوارض این بیماری است. با این حال روش‌های درمان شناختی رفتاری بیشترین تاثیر را در کنترل و بهبود این اختلال داشته است. اختلال بدریخت انگاری بدنی چیست؟ اختلال بدریخت انگاری بدنی یا بدشکلی بدنی (body dysmorphic)، یک نوع اختلال روانی است که طی آن فرد احساس می‌کند یک نقص ظاهری خیلی بزرگ و خیالی در بدن خود دارد و مدام از آن گله می‌کند. در صورتی که این نقص یا اصلا وجود ندارد یا اگر هم وجود دارد، بسیار جزئی و کمتر از آن چیزی است که خود او فکر می‌کند. مشغولیت ذهنی این افراد به این مشکلات چیزی فراتر از ناراحتی‌های ساده در مورد ظاهر است که بقیه افراد دارند. این افراد ساعت‌ها جلوی آینه می‌ایستند و به عیب‌های خیالی خود نگاه می‌کنند. ممکن است چندین ساعت در روز، در مورد این نقص‌های غیر واقعی فکر کنند. این افراد به حدی به عیب‌های خود باور دارند که حرف هیچ شخص دیگری در مورد اینکه ظاهر خوبی دارند را باور نمی‌کنند. گاهی اوقات اختلال بدریخت انگاری آنقدر شدید می‌شود که تمام ذهن و فکر فرد را مشغول می‌کند و در نتیجه عزت نفس و اعتماد به نفس او را پایین می‌آورد. حتی ممکن است از ترس مسخره شدن و طرد شدن، از حضور در جامعه خودداری کنند و خود را در خانه حبس کنند. در نهایت نیز ممکن است موقعیت شغلی یا تحصیلی خود را از دست بدهند و در حوزه‌های فردی و اجتماعی زندگی خود با مشکل مواجه شوند. پیامدهای اختلال بدریخت انگاری یا بد شکل انگاری بدن این اختلال در سنین نوجوانی و جوانی، زمانی که فرد بیش از هر زمان دیگری به ظاهر خود اهمیت می‌دهند، شایع‌تر می‌باشد. در ادامه مهمترین پیامدهای اختلال بدریخت انگاری ذکر شده است. 1- احساس گناه، شرم و خجالت 2- احساس تنهایی مفرط 3- افسردگی و اضطراب 4 - احساس مداوم نیاز به عمل های زیبایی غیر ضروری 5 - اختلالات خوردن و یا اختلالات خواب علائم اختلال بدریخت انگاری بدنی (بد شکل انگاری بدن) محور اصلی اختلال بد ریخت انگاری تصورات مفرط و غیر واقعی در مورد ظاهر خود است. این تصورات می‌تواند در مورد کوچک یا بزرگ بودن قسمتی از بدن، ناموزون بودن و یا عدم تناسب در عضوی از بدن باشد. بیشترین عضوهای بدن که ممکن است این افکار در مورد آن‌ها شکل بگیرد بینی، دهان، مو، پوست، اندام‌های تناسلی و هیکل کلی فرد مانند تصور قد خیلی کوتاه یا چاقی بیش از حد باشد. این افراد ممکن است رفتارهای زیر را از خود نشان دهند. 1- نگاه کردن بیش از حد به آینه و چک کردن خود و یا اجتناب کردن از نگاه به آینه 2- دائما دنبال تایید شدن مناسب بودن ظاهر خود از جانب دیگران هستند. 3- استفاده بیش از حد از لوازم آرایش برای پوشاندن عیب‌های تصوری خود یا پوشیدن لبا‌س‌های سایز بزرگتر برای دیده نشدن نقصشان 4- به دنبال انجام عمل‌های پی در پی هستند و از یک دکتر زیبایی به دکتر زیبایی دیگر می‌روند. درمان اختلال بدریخت انگاری بعضی از افراد مبتلا به اختلال بدریخت انگاری، برای تغییر احساسشان نسبت به ظاهری که دارند، دست به عمل‌های جراحی زیبایی می‌زنند اما این کار نه تنها مشکلشان را حل نمی‌کند بلکه احساس بدی که نسبت به خود دارند را، تشدید می‌کند. ممکن است فرد در یک چرخه تکراری عمل‌های زیبایی قرار بگیرد و برای فرار از احساسات ناخوشایند خود، عمل‌های پی در پی انجام دهد. بهترین پیشنهادی که می‌توانید به این افراد داشته باشید، مراجعه به روانشناس و دریافت مشاوره است. روانشناسان برای درمان از دو رویکرد شناختی رفتاری و دارو درمانی بهره می‌برند که در ادامه توضیح خواهیم داد. درمان شناختی رفتاری درمان اختلال بدریخت انگاری از طریق درمان شناختی رفتاری و روان درمانی صورت می‌گیرد. نخست این افراد باید بپذیرند که استفاده از عمل های جراحی گوناگون مشکلی را حل نمی‌کند. طی جلسات مشاوره روانشناسی، درمانگر با ریشه یابی احساس ناخوشایند فرد نسبت به خودش، راهکارهای موثر برای درمان را در اختیار او قرار می‌دهد. مراجع به کمک درمانگر افکار غیر منطقی خود را می‌شناسند و سعی می‌کنند آن‌ها را با افکار مثبت و منطقی جایگزین کنند. دارو درمانی ممکن است در سیکل درمان افراد با اختلال بد شکل انگاری از دارو درمانی روانی نیز استفاده گردد، به خصوص اگر همراه با اختلال بدریخت انگاری، فرد دارای اختلالات اضطرابی و علائم افسردگی هم باشد. داروها می‌توانند باعث کاهش افکار وسواسی و علائم تکانشی فرد شوند. از مهم‌ترین داروها می‌توان به مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین اشاره کرد که در واقع نوعی داروی ضدافسردگی هستند.

به چه کسی وسواسی می گویند؟

وسواسی به لحاظ روانشناسی نوعی تردید و شک آزاردهنده درباره موضوعی خاص است. در این حالت فرد وادار به تکرار انجام کاری می شود. فرد وسواس مدام با خود درگیر است و تحت فشار روحی زیادی است. در واقع همه ما در اطرافمان با فردی که وسواس دارد
برخورد کرده ایم و می دانیم که او چه عذابی را تحمل می کند.

دیده اید که این فرد برای غلبه بر استرس و اضطراب خود چه میکند یا یک کار را چندین بار تکرار میکند. خوب علاوه بر اینکه این کار در نگاه دیگران مسخره به نظر می آید، خود شخص وسواسی را به شدت آزار می دهد.

اما این مشکل تا چه زمانی ادامه دارد؟ تا کی باید فرد به دلیل بیماری در عذاب باشد؟ مردم فکر می کنند که وسواسی اصلا بیماری نیست و نباید آن را جدی گرفت. باید این موضوع را درک کنید که وسواسی، بیماری است. یعنی شمایی که وسواس دارید بیمار هستید و نیاز به کمک و مشاوره دارید.
کسی که کمک کند تا نسبت به موضوعاتی که به آن بیش از دیگران توجه می کنید، بی تفاوت باشید. جالب است بدانید اکثر افراد وسواس بعد از چند جلسه مراجعه به مشاوره، توانسته اند غول وسواس را از پا در بیاورند.

جایگاه مشاوره تلفنی وسواس در درمان انواع وسواس چیست؟

مشاوره تلفنی وسواس در درمان روانشناختی بیماری های وسواس نقش چشمگیری داد. شما میتوانید با یک تلفن از توصیه های مشاوره استفاده کنید. از طرفی برخی از بیماران وسواسی زمانی که مرکز مشاوره مراجعه میکنند فکر می کنند همه چیز کثیف است یا مدام باید دست هایشان را بشویند و به چیزی دست نزنند.
این موضوع تمرکز آن ها را از موضوع اصلی پرت خواهد کرد. اما با استفاده از مشاوره تلفنی وسواس، دکتر را به خانه خود می آورند و روی موضوع تمرکز می کنند.
علاوه بر این در خیلی از شهرها و روستاها، دسترسی به مشاوره خانواده و ازدواج هم به سختی مقدور است چه برسد به مشاوره وسواس… همچنین دیگر نیازی نیست که در ترافیک سنگین بمانید یا هزینه آمد و رفت بدهید. مشاوره تلفنی وسواس همیشه در دسترس شماست.

در وسواس فکری یک فکر و اندیشه مزاحم مدام ذهن بیمار را در گیر میکند که این یک اختلال اظطرابی مزمن است . فرد وسواسی برای رهایی از این فکر به تکانه های رفتاری خاصی روی می آورد . در صورتیکه بخواهد این اندیشه را سرکوب نماید دچار اضطراب شدید خواهد شد .
اختلال وسواس – اجباری (ocd ) در واقع چهارمین اختلال روانی است که منجر به حرکات وسواسی میشود . حرکات وسواسی شامل شستشوی بیش از اندازه ، شک داشتن در روشن بودن گاز میباشد . شک داشتن در به همراه داشتن پول یا کلید یا و لوازم ضروری ، اختلال در شمردن پول و رفتار تکرار کردن نیز از اختلالات رفتاری وسواس است .

افراد وسواس چه خصوصیاتی دارند؟

خصوصیات افراد دارای وسواس فکری و عملی در نوع رفتار و کارهایشان مشهود است. شما اگر یک ساعت با این شخص صحبت کنید یا رفتارهای او را زیر نظر داشته باشید متوجه می شوید با افراد عادی کاملا متفاوت است.

مثلا این نوع افراد بی جهت پرخاشگر می شوند
یک کار را بارها تکرار می کنند. مثلا خود را بارها می شویند. روی محل قرار گیری اجسام حساسیت به خرج می دهند و مدام یک چیز را مرتب می چینند.
این افراد مدام فکر میکنند دیگران صدمه و آسیب می بینند یا فرزندانشان در خطر هستند.
بعضی از انواع وسواسی، وسواس روی ظاهر است. این افراد معمولا روی ظاهر خود حساس هستند و مدام خود را جلوی آینه وارسی می کنند.
تاکنون چیزی درباره وسواسی احتکار شنیده اید؟ افرادی که دچار وسواسی احتکار هستند نمی توانند وسائل قدیمی و بلااستفاده خود را دور بیاندازند و فکر میکنند چیز زیادی از دست می دهند.
وسواس تقارن: افرادی که دچار وسواس تقارن هستند مدت ها وقت لازم دارند تا صورت خود را اصلاح کنند یا حتی یک کار ساده را آنقدر به دقت انجام می دهند که شما از دیدنش خسته می شوید چه برسد به خودش که مدام درحال تکرار است.
وسواس تردید چه نوع وسواسی است؟ افرادی که دجار وسواس تردید هستند مدام در حال وارسی هستند که ببینند این کار را به درستی انجام داده اند یا خیر.

سوالات کلیدی افرادی که به مشاوره وسواس مراجعه میکنند، کدامند؟

معمولا سوالات افراد وسواسی در بسیاری جهات شبیه هم است و بیشتر ازینکه درمورد مساله ای بیش از حد حساس هستند و مدام یک کار را چندین بار تکرار می کنند شاکی اند. به عنوان مثال :
دوستی سوال کرده که به هیچ عنوان نمی تواند وسواسی اش را کنار بگذارد و بیماری اش هر روز بیشتر و بیشتر می شود. آیا باید به مشاور مراجعه کند یا به روانشناس ؟
برای درمان وسواس شستشو چه راهکاری دارید؟
راه های مقابله با وسواس فکری و عملی چیست؟
چگونه می توان از شر افکار پلید مذهبی خلاص شد؟
برای درمان وسواس نجاست چه کنم؟
با کسانی که نجس و پاکی برایشان مهم نیست چه بایدکرد؟
مدتی است که به خاطر افسردگی دچار وسواسی شدم. آیا باید افسردگی را درمان کنم یا وسواسی را؟ به چه کسی مراجعه کنم؟
نقش استرس در وسواسی چیست؟
وسواس فکری در مورد مرگ یا وقوع اتفاقات بد را چگونه از خود دور نگه داریم؟
آیا ترس از وسواس شدن هم خودش وسواسی است؟
انواع وسواس فکری کدامند؟
تفاوت وسواس فکری با وسواس عملی چیست؟
وسواس فکری خطرناک تر است یا وسواس عملی ؟
آیا بعد از قطع دارو دربیماران وسواس ممکن است وسواسی آن ها برگردد یا عود کند؟
وسواس فکری کودکان چه علائمی دارد؟

تعریف علمی از وسواس فکری و وسواس عملی

افکار ، تصاویرذهنی و یا تکانه های مکرر و پی در پی که حالت مزاحم دارند و باعث ناراحتی فرد می شود و خودش کنترلی بر آنان ندارد که اصولا افراد سعی بر آن دارند که در مقابل این افکار و تکانه ها مقاومت کنند و یا آن ها را متوقف کنند.

در وسواس عملی فرد رفتارهای مکرر و پی در پی را انجام می دهد که دارای تشریفات طولانی است مثل: دست شستن های طولانی ، چک کردن و وارسی کردن های مکرر و یا مرتب کردن ، مثال های نام برده رفتارهای مکرر آشکار را شامل می شود بعد دیگر نا آشکار است مثل : شمردن و یا دعا کردن است. می توان گفت افرادی که به وسواس فکری_ عملی (ocd) دچار هستند معمولا خود را مجبور به انجام تشریفات می دانند که در صورت عدم انجام آن ها دچار اضطراب شده و عصبی می شوند.

نظر دکتران روانشناس و روانپزشکان ما در مرکز تخصصی درمان وسواس این است که ممکن است اغلب ما افکار وسواسی جزئی را در زندگی تجربه کنیم به طور مثال : چک کردن قفل و یا وارسی اجاق گاز و حتی راه رفتن بر روی کاشی های پیاده رو. حال توجه کنید اگر شما هم این موارد را تجربه کرده اید بی شک هم سطحی بوده اند و هم گذرا اما افرادی که دچار مشکل وسواس و یا اختلال وسواس هستند حداقل 1 ساعت در روز یا ساعات زیادی در روز وقت خود را صرف انجام کارهای وسواسی میکنند که این روند باعث مختل شدن فعالیت های روزمره ی فرد میشود.

وسواس فکری

وسواس تکرار استرس زای یک فکر یا رفتار و شکلی از اختلال روانی یا یک بیماری است که باعث می‌شود افکاری در ذهن فرد وجود داشته باشد که منجر شود او دست به اعمالی اجباری بزند.
این که گاه یک کار را به طور مکرر انجام می‌دهیم بی آن که لازم باشد، مانند تمیز کردن بیش از حد خانه یا این که به یک چیز به طور مداوم می‌اندیشیم مثل آیا گاز را خاموش کردم؟،
می‌تواند هشداری برای ابتلا به وسواس باشد. این اختلال در روانشناسی، به اختلال وسواسی-جبری (Obsessive-Compulsive Disorder) مشهور است که به آن وسواس فکری-عملی نیز می‌گویند.

جنون خرید

شاید برای شما نیز این موضوع پیش آمده باشد، زمانی که به خرید می‌روید وسوسه شوید چیزی را بخرید که به آن احتیاج ندارید و به دلایلی نظیر قیمت مناسب در لحظه تصمیم به خرید آن بگیرید.

معمولا این گونه افراد پس از خرید و بازگشت به خانه پشیمان می‌شوند و به دنبال راهی برای کنترل رفتار خود هستند که مدیریت بهتری در دخل و خرجشان داشته باشند.
اگر شما نیز وسوسه خرید در لحظه را تجربه می‌کنید و به دنبال روش‌هایی برای کنترل این مسئله هستید تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

وسوسه خرید آنی یا جنون خرید چیست؟
وسوسه خرید آنی تصمیم گیری لحظه ای برای خریدن یا استفاده از خدمات بدون برنامه‌ریزی قبلی است. افرادی که این ویژگی را دارند در اصطلاح روانشناسی به عنوان خریدارهای تکانشی شناخته می‌شوند.
تکانشی بودن یک ویژگی شخصیتی است که باعث می‌شود افراد کنترل کمی بر هیجانات خود داشته باشند و کارهایشان را بدون دوراندیشی و برنامه‌ریزی انجام دهند که این مسئله در مورد خریدارهای تکانشی هم صدق می‌کند. در واقع آن چه که بیش از هر چیز بر وسوسه خرید لحظه ای آن‌ها تأثیر می‌گذارد ناتوانی در کنترل هیجانات و نداشتن برنامه‌ریزی برای انجام کارهاست.

راهکارهایی برای کنترل جنون خرید یا وسوسه خرید آنی
در ادامه به راهکارهایی اشاره شده است که به شما کمک می‌کنند تا بتوانید وسوسه خرید و تصمیم گیری‌های لحظه‌ای در این باره را کنترل کنید.

1- برنامه‌ریزی مالی داشته باشید
هر ماه مخارج خود را از قبل پیش بینی و تلاش کنید تا در طول ماه بر اساس اولویت‌هایتان پیش بروید. شما می‌توانید هزینه‌ای را برای خرج‌های اضافی که صرفا بر اساس لذت می‌خواهید داشته باشید در نظر بگیرید. اگر همه چیز به طور دقیق از قبل پیش بینی شده باشد در مدیریت مالی خود کم‌تر به مشکل بر خواهید خورد.

2- لیست خرید را از قبل آماده کنید
قبل از این‌که به خرید بروید، مشخص کنید که چه چیزهایی می‌خواهید بخرید و تا چه حد می‌توانید برای آن‌ها هزینه کنید. وقتی لیست دقیقی در دست شما باشد کم‌تر احتمال دارد به سمت هزینه‌های اضافی کشیده شوید. پس تلاش کنید قبل از رفتن به هر فروشگاه برای خود یک لیست مشخص داشته باشید.

3- وقتی هیجان‌زده هستید به خرید نروید تا وسوسه خرید آنی نداشته باشید
از آنجایی که خرید تکانشی بیشتر ناشی از ناتوانی در کنترل هیجانات است، بهتر است زمان‌هایی که بسیار هیجان زده هستید را برای خرید کردن انتخاب نکنید. هیجانات شدید چه مثبت باشند چه منفی می‌توانند تصمیمات شما را تا حد زیادی تحت تأثیر قرار دهند. در نتیجه به طور کل زمان‌هایی که شاد، غمگین یا عصبانی هستید وسوسه خرید در شما تشدید می‌شود.

4- مقدار مشخصی پول همراه خود ببرید
همراه داشتن پول بیش از آنچه نیاز دارید به احتمال زیاد شما را به سمت خریدهای غیرضروری می‌کشاند. از قبل پیش بینی کنید که چقدر هزینه خواهید کرد و همان مقدار پول همراه خود داشته باشید و یا اگر پول نقد با خود حمل نمی‌کنید می‌توانید کارتی را برای روزهای خریدتان در نظر بگیرید و به مقدار نیاز درآن پول بریزید. مطالعات نشان می‌دهد افرادی که با کارت‌های بانکی اصلی خود به خرید می‌روند بیش از دیگران دست به خریدهای تکانشی می‌زنند.

5- دست از مقایسه بردارید
اگر همیشه آنچه دارید یا ندارید را با دیگران مقایسه می‌کنید، هرگز از آنچه می‌خرید راضی نخواهید بود و دائما در وسوسه خرید چیزهای دیگر به سر می‌برید. نحوه‌ اندیشه شما تأثیر بسیار زیادی بر امیال، احساسات، رفتارها و تصمیمات شما خواهد داشت. سعی کنید افکارتان را بیش‌تر بررسی کنید و در جهت جایگزینی افکار مخرب با افکار سالم بیشتر تلاش کنید.

6- در زمینه کنترل وسوسه خرید آنی می توانید به روانشناس مراجعه کنید
اگر وسوسه خرید آنی آنقدر در شما زیاد است که نمی‌توانید آن را تحت کنترلتان در بیاورید و جنبه‌های دیگر زندگی‌تان نیز تحت تأثیر آن قرار گرفته است، احتمالاً به مداخلات جدی‌تری نیاز دارید. در این صورت به یک روانشناس مراجعه کنید تا با ارزیابی روانی بیشتر بتواند راهکارهای مؤثرتری را به شما ارائه دهد.